Eszperantó szenvedő alakok
(PASIVA VOĉO)
Szenvedő alakban csak összetett igeragozás (konjugacio kompleksa) létezik, mivel az eszperantó szenvedő alakot eleve az esti igéből és a főige szenvedő igenevéből rakjuk össze.
A szenvedő igeragozás alakjai alakilag abban különböznek a cselekvő igeragozás alakjaitól, hogy a melléknévi igenév nem cselekvő alakba (-anta, -inta, -onta végződések), hanem szenvedő alakba (-ata, -ita, -ota végződésekkel) kerül. Az esti ige megfelelően ragozott alakja az igeidőt fejezi ki, a melléknévi igenév pedig a szenvedő szerkezetre és a folyamatos, befejezett ill. beálló szemléletre utal. Az igenévben a szenvedő szerkezetet az n hiánya fejezi ki (pl. faranta – cselekvő; farata – szenvedő), a szemléletet pedig az igenévben az a, i ill. o tőhangzó (farata, farita, farota).
Az alábbi táblázatokban az igealakok megközelítő angol megfelelőjét is megadjuk segítségül. Ez azonban csak megközelítőleg jelenti azt, amit az eszperantó szenvedő igealak. Aki tanult angolt vagy más nyugati nyelvet, annak szokatlan lehet, hogy azokban a nyelvekben a ragozatlan rész mindig befejezett igenév (pl. angol done, német gemacht, olasz fatto, francia fait), mert azokban a nyelvekben a melléknévi igeneveknél együtt jár a befejezettség és a szenvedő igenem kategóriája. Az eszperantó azonban annyira rugalmas, hogy ez a két kategória különválik, így még gazdagabb jelentésárnyalatok kifejezésére is alkalmasak ezek az igealakok, aminek egyetlen hátránya csupán, hogy talán szinte semmilyen nyelven nem adható vissza teljesen pontosan a jelentésük.
Az ami (szeretni) ige ragozása szenvedő alakban:
–
Kijelentő mód (Indikativo)
–Folyamatos szemlélet (Imperfekta rilato)
| Folyamatos jelen (Imperfekta prezenco) |
Folyamatos múlt (Imperfekta preterito) |
Folyamatos jövő (Imperfekta futuro) |
| mi estas amata I am (being) loved |
mi estis amata I was (being) loved |
mi estos amata “I will be (being) loved” |
| vi estas amata you are (being) loved |
vi estis amata you were (being) loved |
vi estos amata you will be loved |
| li ŝi estas amata ĝi he/she/it is (being) loved |
li ŝi estis amata ĝi he/she/it was (being) loved |
li ŝi estos amata ĝi he/she/it will be loved |
| ni estas amataj we are (being) loved |
ni estis amataj we were (being) loved |
ni estos amataj we will be loved |
| vi estas amataj you are (being) loved |
vi estis amataj you were (being) loved |
vi estos amataj you will be loved |
| ili estas amataj they are (being) loved |
ili estis amataj they were (being) loved |
ili estos amataj they will be loved |
.
Befejezett szemlélet (Perfekta rilato)
| Befejezett jelen (Perfekta prezenco) |
Befejezett múlt (Perfekta preterito) |
Befejezett jövő (Perfekta futuro) |
| mi estas amita I have been loved |
mi estis amita I had been loved |
mi estos amita I will have been loved |
| vi estas amita you have been loved |
vi estis amita you had been loved |
vi estos amita you will have been loved |
| li ŝi estas amita ĝi he/she/it has been loved |
li ŝi estis amita ĝi he/she/it had been loved |
li ŝi estos amita ĝi he/she/it will have beenloved |
| ni estas amitaj we have been loved |
ni estis amitaj we had been loved |
ni estos amitaj we will have been loved |
| vi estas amitaj you have been loved |
vi estis amitaj you had been loved |
vi estos amitaj you will have been loved |
| ili estas amitaj they have been loved |
ili estis amitaj they had been loved |
ili estos amitaj they will have been loved |
–
Beálló szemlélet (Predikta rilato)
| „Beálló jelen” (Predikta prezenco) |
„Beálló múlt” (Predikta preterito) |
„Beálló jövő” (Predikta futuro) |
| mi estas amota I am going to be loved |
mi estis amota I was going to be loved |
mi estos amota I will be going to be loved |
| vi estas amota you are going to be loved |
vi estis amota you were going to be loved |
vi estos amota you will be going to be loved |
| li ŝi estas amota ĝi he/she/it is going to be loved |
li ŝi estis amota ĝi he/she/it was going to be loved |
li ŝi estos amota ĝi he/she/it will be going to be loved |
| ni estas amotaj we are going to be loved |
ni estis amotaj we were going to be loved |
ni estos amotaj we will be going to be loved |
| vi estas amotaj you are going to be loved |
vi estis amotaj you were going to be loved |
vi estos amotaj you will be going to be loved |
| ili estas amotaj they are going to be loved |
ili estis amotaj they were going to be loved |
ili estos amotaj they will be going to be loved |
–
Feltételes mód
(Kondicionalo)
| Feltételes mód, folyamatos alak (Imperfekta kondicionalo) |
Feltételes mód, befejezett alak (Perfekta kondicionalo) |
Feltételes mód, beálló alak (Predikta kondicionalo) |
| mi estus amata „I would be (being) loved” |
mi estus amita I would have been loved |
mi estus amota – |
| vi estus amata you would be loved |
vi estus amita you would have been loved |
vi estus amota – |
| li ŝi estus amata ĝi he/she/it would be loved |
li ŝi estus amita ĝi he/she/it would have been loved |
li ŝi estus amota ĝi – |
| ni estus amataj we would be loved |
ni estus amitaj we would have been loved |
ni estus amotaj – |
| vi estus amataj you would be loved |
vi estus amitaj you would have been loved |
vi estus amotaj – |
| ili estus amataj they would be loved |
ili estus amitaj they would have been loved |
ili estus amotaj – |
Felszólító mód
(Volitivo)
| Felszólító mód, folyamatos alak (Imperfekta volitivo) |
Felszólító mód, befejezett alak (Perfekta volitivo) |
Felszólító mód, beálló alak (Predikta volitivo) |
| mi estu amata let me be loved |
mi estu amita – |
mi estu amota – |
| vi estu amata let you be loved |
vi estu amita – |
vi estu amota – |
| li ŝi estu amata ĝi let him/her/it be loved |
li ŝi estu amita ĝi – |
li ŝi estu amota ĝi – |
| ni estu amataj |
ni estu amitaj |
ni estu amotaj |
| vi estu amataj |
vi estu amitaj |
vi estu amotaj |
| ili estu amataj |
ili estu amitaj |
ili estu amotaj |
————-
Felhasznált irodalom az eszperantó szenvedő igealakokhoz:
Kalocsay Kálmán: Rendszeres eszperantó nyelvtan. Tankönyvkiadó, Budapest, 1968.
Külön köszönet Wacha Balázsnak és Vizi Lászlónak a javaslataikért, javításokért!
Kapcsolódó bejegyzés:
Számítástechnika – eszperantó igeragozó program
Link:
Vizi László: A magyar és eszperantó igeragozás összefüggései
Eszperantó vizsga: Igeragozás (magyarázó videó és szemléltető kép)
